DISLEXIA

Dislexia irakurketaren eta idazketaren ikaste-prozesuari erasaten dioen transtorno bezala definitzen da gaur egun, umearengan inolako eskasia emozional, sentsorial (ikusmenaren edo entzumenaren arazo) nahiz intelektualik atzeman gabe. Zenbait teoriaren arabera, orientazio espazialaren akatsekin edota ikus-koordinazioaren alterazioekin egongo litzateke lotuta.

Dislexia ezin diagnostika daiteke argi eta garbi umeak sei-zazpi urte egin arte (eta beti psikologo, logopeda edo aditu baten eskutik). Hala ere, umearen gaitasun intelektualaren eta hizkuntza idatziaren inguruko bere trebetasunetan umeak lortzen dituen emaitza kaskarren arteko desoreka nabarmena da lehenagotik ere, bai gurasoak eta baita irakasleak ere susmotan jartzeko adinakoak. Ezaugarriak:

• Ezin dituzte letrak (alfabetoa) behar bezala ikasi.


• Ez dira hitzen osagaiak analizatzeko gai eta horrek irakurketa motela, nekosoa eta akatsez josia dakar (letrak jan egiten dituzte edo antzeko ortografia dutenak, adibidez b eta d, elkarrekin nahastu, ahoskatzeko zailtasunak dauzkate, puntuazio-zeinuekin trabatu egiten dira, hitzak luze samarrak edo zailak direnean irakurketa erabat aldrebesten zaie, etab.)

Dislexia maila desberdinekoa izan daiteke, noski, eta ume dislexiko guztiek ez daukate atzerapen edo zailtasun bera eskolan, baina normalean gehientsuenei kosta egiten zaie trebetasun bat baino gehiago martxan jartzea eskatzen duten lanak edo eginkizunak burutzea.

Hala ere, ume dislexikoak beste edozein ume bezain azkarrak dira, baina gauzak beste modu batera ulertzen dituzte. Beren egitura neurologikoa desberdina da, baina beren ikaskuntza-prozesuari beldurrik gabe aurre egiteko estrategia eta laguntza berezia eskainiz gero, arazo asko eta asko konpentsatu, errekuperatu eta konpontzeko gai dira. Dislexia ez da gaixotasun bat hitzaren zentzu hertsian, ikasteko modu desberdina baizik.Eta zailtasun edo diferentzia horiek onartzea gurasoen jarreraren arabera egon ohi da askotan.

AUTISMOA

Autismoa haurtzaroko gaixotasun bat da; beste pertsonekiko harreman-eskasia nabarmenak dituena. Bere sintomak 2-5 urte bitartean agertzen dira. Ezaugarriak:

• Ume autistak onegiak izan ohi dira, ia inoiz ez dute negarrik egiten edo ez dira urduritzen, eta beren sehaskan luze egon daitezke, lasai-lasai, bakarrik egon arren. Beren gurasoen aurrean “distraituta” bezala egoten dira eta ez diete haien maitasun-ekintzei erantzuten.


• Mintzaira-problemak, gutxi-asko grabeak, edukitzen dituzte ume autistek. Batzuetan mintzaira ez da batere garatzen; beste batzuetan, berriz, umea hitz egiten hasten da, baina 2 urte beteta, hortxe geratzen da ez atzera eta ez aurrera.Mintzairak ongi eboluzionatzen duen kasuetan ere, ez da normal garatzen (sintaxian bitxikeriak agertzen bait dira) eta hizkera monotonoa izan ohi da.


• Beren ingurugiroa beti berdin, mantentzea gustatzen zaie. Edozein aldaketak (eguneroko paseoan egin ohi duen bidean aldaketatxoren batek, edota etxean zerbait lekuz aldatzeak, adibidez) larritasun eta estutasun handia sortzen die. Beren portaeraren alor honek asko mugatzen ditu, behin eta berriz errepikatzen dituzten jokabide eta erritmo-multzo mugatu batzuk soilik bereganatzen dituztelako.

Zer egin ume autistekin? Erreabilitazio-programak:

• Gaitzak jota dagoen ume bakoitzak bere gaitasun edo ahalmen potentzialik handiena lortzea da programa hauen helburua.


• Ume autista bakoitzak programa indibidualizatua behar du; teknikariek gurasoekin batera prestatutako programa, aldizka-aldizka berrikusiko dena.
  
• Normalean bost dira landu beharreko arlorik funtsezkoenak: eguneroko bizimoduarekin lotutako iharduerak (jaztea, garbitzea, jatea, higienea eta norberaren autonomia), pedagogia espezializatua, komunikatzeko gaitasuna lantzea (edo ikastea, behar izanez gero), sozializazioa eta jokabidearen normalizazioa eta okupaziozko terapia.

IKASLEEN ARTEKO HARREMANAK

Ikastetxeetan ume asko daude, eta jakina denez, bakoitza desberdina da, eta ezinezkoa da denak harreman ona izatea elkarren artean. Hala ere, irakasleek ahal duten guztia egin beharko dute egoera kontrolatzeko.

Sortzen diren gatazka horiek, horiek, nola edo hala, eragina dute neska-mutilen ongizatean. Beraz, gure seme-alabengandik edo ikasleengandik ahalik eta hurbilen egotea komeni da, gertatzen ari zaien hori antzeman eta noraino eragiten dien ikusteko, eta, nola ez, laguntzen saiatzeko. Familiek euren seme-alaben bizipen eta jokaeren berri izan behar dute, eta esku-hartzeko bideak bilatu behar dituzte, seme-alaben jokabidea edozein dela ere (pertsona erasotzailea, ikusle pasiboa,erasoaren biktima…) Gatazka-egoera bati ez diogu inoiz garrantzirik kendu behar, norbait argi eta garbi kaltetuta gertatzen ari bada, batez ere, eta bai gurasoak, bai irakasleak, irtenbidea bilatzen saiatu behar dira.

Aipatu dudan moduan, ezin zaie gatazkei garrantzirik kendu, kasu batzuetan, gatazka horien ondorioa bulling-a izaten baita, baina beste batzuetan aldiz, umeen arteko haserrealdi bat baino ez da izaten. Beraz, garrantzia beti eman behar zaio, eta ahalik eta arinen konpontzen saiatu behar da bai irakaslea bai familia.

HIPERAKTIBITATEA

• Nola antzeman dezakegu haur bat hiperaktiboa dela?

1. Askotan, bere eskuak eta oinak larregi mugitzen ditu, edo bere eserlekuan asko mugitzen da.

2. Sarritan ikasgelan edo geldi egon behar den momentuetan bere eserlekutik zutitzen da.

3. Maiz momentu ezegokietan salto edo korrika egiten du.

4. Askotan, lasai jolasteko, zailtasunak izaten ditu.

5. Sarritan “martxan” egongo balitz bezala egoten da, motore bat izango balu bezala funtzionatzen du.

6. Maiz larregi hitzegiten du.

• Zer egin daiteke gelan haur hiperatiboarekin?

Haurren berezitasunak eta adimen mota kontuan hartuta, tratamendu programa baten atal nagusiak aztertzea. Tratamendu Programa azaltzea.

• Tratamendua:

-Tratamendua ume bakoitzari egokitu behar zaio, ume hiperaktibo guztiak sintoma desberdinak agertzen baitituzte.
-Badirudi, botikak eta interbentzio psikologikoa, heziketakoa eta soziala konbinatuta lortzen direla emaitza onenak.
-Umearen inguruko pertsonen parte hartzea ezinbestekoa suertatzen da, tratamenduaren arrakasta handiena lortzeko.
-Tratamendu farmakologikoa haurrak 6 urte dituenean hasi behar da, 2 edo 3 urteko luzapenarekin.
-Botikez gain garrantzi handia du umeak jasan ditzakeen bazterketa sozialak, horren aurkako neurriak aldez aurretik hartu beharko dira.

Beraz, irakasleak kasu hauetan oso asi egon beharko da eta ume honen gurasoekin harremanetan egon beharko da beti. Gainera, haurrarentzako aproposak diren ariketan bidaliko dizkio.

PSIKOMOTRIZITATEA

• Jolas librearen garrantzia:

Erlazio-Psikomotrizitatearen metodoa jolas librean oinarriturik dagoenez, jolas-mota horrek heziketan leku eta denbora berezi bat izateak duen garrantzia azpimarratu nahi dut. Jolas libreak haurraren barneko eta kanpoko mundua adierazten du sinbolikoki eta horrela bere fantasia, beldurra, zailtasuna, baliabidea, sormena eta abar azaldu eta lantzeko bidea ematen du.

Askotan, libreki jolas egiteko aukerarik izan ez duten haurrek bere ahalmen intelektualak murrizturik edukitzen dituzte. Horrez gain, jolasak ongi funtzionatzearen atsegina ematen dio haurrari. Beraz, jolasaren eragina zabala dela aitortu behar dugu, honen bitartez, haurra entseiu-errorea lantzen eta bere porrot-sentsazioak gainditzen ere saiatzen baita. Telebistaren aurrean pasiboki dagoen haurrak, aldiz, ez du hori garatzeko aukerarik izaten, eta tamalez, honako hau, gero eta haur gehiagori gertatzen zaie, beraz, gurasoak ere adi egon beharko lirateke kontu honetan.

• Irakaslearen jarrera psikomotrizitatea lantzean:

-Harreman asimetrikoa: Haurraren jolasean sartzeko itxura egiten du, jolasa aurrera ateratzen laguntzeko.

-Autokonszientzia: Emozioen autokontrola behar dugu, epaitu gabe, besteen sentimenduak hobeto ulertu ahal izateko. Gaitasun honi esker agresibtate arazoak, gorputz kontaktoak, ustezko projekzioak gainditu daitzeke, bai eta arauak bideratu inposaketarik gabe.

-Legearen eredu: Zenbait arau finkatu behar dira: minik ez ematea, besteen lanak errespetatu...

-Segurtasun fisiko eta afektiboa: Haurrari konfiantza adierazi: hitzez, jarreraz, kokapenaz, proposamen egokiz eta urratsen sekuentzia errespetatuz. Harrenganako amatasun giroa lortu behar dugu, baina aldi berean autoriate egituratzailea, ezetz esaten dakiena.

-Enpatia: Bestearen lekuan kokatzen jakin behar dugu, bestea nola sentitzen den jakin ahal izateko. Haurraren mugimenduzko adierazpena behatuz berari buruzko infomazioa jasotzeko gai izan behar gara. Ahots doinuak, keinuak, aurpegiko adierazpenen mezuak jaso behar ditugu. Haurrak bere aniztasunean, diren bezala onartu behar ditugu.

-Disponibilitaea: Adimen, afektibo eta gorputz arloko ezaugarrien bidez haurra ondo senti dadin lor dezakegu.

-Lan giro irekia: Haurrari burutatutako aukera desberdinak onartuko dira, heziketarako eta beren garapenerako lagungarritzat jotzen diren neurrian. Haurrak bere kezka, zalantza, beldurrak jasotzen direla somatu behar du.

(Irakasleak izan behar duen jarrerari buruzko puntu hauek, psikomotrizitateari buruzko blog batetik hartutakoak dira)

MURGILTZE PROGRAMAK

Nola hobetu euskararen jabekuntza hezkuntzan, jolasen bidez?

Euskararen irakaskuntza eta ikaskuntza metodoetan (murgiltze metodoetan konkretuago) asko hobetu da azken urteotan, baina oraindik ere akats eta gabezi ugari ageri dira. Hau dela eta, testu honen helburua horietako zenbait gabezi hobetzeko zer egin dezakegun azaltzea da.

Programa honek bigarren hizkuntzaren erakusketa goiztiar bat proposatzen du. Lehenengo hizkuntza baten jabe diren haurrak eskolan euskara (bigarren hizkuntza) lehen hizkuntza era naturalean ikasi duten moduan ikastea, ahal den heinean. Bigarren hizkuntzaren ikaskuntza kontestualizatua proposatzen du, honetarako egoera komunikatibo errealetan xede hizkuntza erabili (eduki eskolarraren irakas-ikaskuntza) beharko dugu.

Modu zehatzago batean, Haur Hezkuntzari bagagozkio, honek guztiak klaseko edozein ekintza garatzeko euskara lantzeko aproposak diren iharduerak aukeratu beharko ditugula suposatzen du.
Jolasa zergatik?

Aipatutako iharduera hauek jolasak izango dira. Hauen bitartez haurrek beraiek duten aritzeko grinari erantzuten diotelako, eta bera (jolasa) aitzakitzat hartuz inguruko beste pertsonekin, haur zein heldu, izango dituen partehartzeak probatzen dituelako.

Baina jolasek duten gauzarik garrantzitsuena sortarazten duten plazerrarekin umeengan motibapena iratzartzen dutela da. Sortarazitako motibapen honen ondorioz, munduaren eta egoera desberdinen ezagutza garatzen doa haurra bera ia konturatu barik.
Hau dela eta guretzat (Haur Hezkuntzako irakasleak izango garen neurrian) eta gure helburua lortzeko (kasu honetan bigarren hizkuntza baten jabekuntza) oso erabilgarria izango zaigu jolasa. Lehen esan legez, berarekin umeak motibatzen ditugulako eta honek xede hizkuntzaren ikaskuntza esanguratsuagoa bihurtzen duelako.

HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK

Honako honetan, Hezkuntza Premia Berezia duen haurra elebiduna izatera irits daitekeen edo ez azaltzen duen artikulu bat aurkitu dut.
Honetan hizkuntza bat, era natural batez nola ikasten den azaltzen du, hau da, zein irizpide jarraitu behar den horretarako. Baina gero, Hezkuntza Premia Bereziak dituzten haurren kasuetan, aipatutako irizpide orokor horiek aplikatzeko orduan kontuan hartu beharreko oinarriak aipatzen dira.
Honetaz gain, adimen atzerapena, hizkuntza nahasteak, emozio-arazoak eta moldatzeko arazoak eta gorreria duten haurren kasuan, zer egin eta zein oinarri hartu behar diren kontuan ere azaltzen du.
Beraz, oso interesgarria eta baliagarria den artikulua da.

TRATU TXARRAK

Tratu txar mota asko daude, eta hauek, bai haurrengan bai helduengan gerta daitezke. Oraingo honetan, gurasoek beraien seme-alabei ematen dietenei buruz arituko naiz. Izan ere, gaur egun ere, ume asko dira beraien etxean, bai amarengandik bai aitarengandik, tratu txarrak jasatzen dituztenak, eta normalean, kasu hauek, gizarteko alde marginatu batekin lotzen ditugu. Baina hau edozein etxetan gerta daitekeen gauza bat da.
Normalean, familien batez bestekoarekin zerikusirik ez duten etxeekin erlazionatzen dugu arazo hori nahi gabe, pobrezia handia, ikasketa maila txikia edo toxikomaniaren eraginak bizi dituzten ingurune minoritarioekin hain zuzen, baina ezin dugu ulertu, familia konbentzional batean horrelakorik gerta daitekeenik. Baina erratuta gaude, hau edozein familiatan gerta daiteke, eta garaiz konturatzea da garrantzitsua, ume horri lagundu ahal izateko.
Sarean aurkitu dudan artikulu batean hitz egiten da honi buruz, eta hau nola antzeman eta honen aurrean zer egin behar dugun ere komentatzen da.
Hauek dira haur bat tratu txarrak jasaten badabil ala ez adierazten duten portaerak:

-Bere ohiko portaeran aldaketa bortitzak. -Gurasoen arretarik jasotzen ez duten arazo fisikoak. -Urduri eta kezkati agertzen bada, gauza txarren bat gertatzeko arriskua balego bezala. -Arrazoirik gabe eskolara huts egitea. -Familiak interes gutxi agertzen du haurrak eskolan egiten duenaz eta deitutakoan ez da eskola joaten. -Gurasoek ukatu egiten dute haurrak arazorik duenik eta aldi berean, mespretxatu egiten dute bere jokaera. -Familiak haurraren gaitasunentzat eskuraezinak diren helburuak ezartzen dizkio. -Guraso edo helduek behin eta berriz iseka egiten diote. -Haurrek ez diote jendeari aurpegira begiratzen edo gaizki esaka aritzen dira jende guztiaz.

Beraz, irakasleek gauza hauek hartu behar dituzte kontuan haurren batek jokaera arraroren bat baldin badu, eta mutiko edo neskatila bat tratu txarrak jasaten ari den susmoa duenean, erantzukizun etikoz jokatu behar du eta ahalik eta zuhurtziarik handienez.
Honi buruzko bideo bat:
http://es.youtube.com/watch?v=pj_pghZeJX4

HAUR MASAIA

Nik aukeratutako gai honi buruzko informazioa aurkitzean, ez nuen espero masaian inguruan ezer aurkituko nuenik, baina antza denez, haurrei ematen zaizkien masaiak eskolarekin edo hezkuntzarekin ere lotura du. Web orri honetan, edo web orriaren artikulu batean, haurren masaiaz hitz egitean, eremu desberdinak ematen dira aukeran, baina nire gaiarekiz erlazio gehien duena "eremu eskolarreko haurrena" da. Oso labur azaltzen dira gauzak, eskematikoki, zehatzago esanda, baina oso ondo ulertzen da eta oso interesgarria da masaiak umeengan lortu dezaketena, edo horien bidez lortu dezakeguna. Hona hemen esaten dena:

Eremu eskolarreko haurrak 

Haurtzaindegietan edo eskolaurrean (4 hilabete-4 urte): haurren arteko zein irakasle-haurren arteko erlazioak aldatzeko altxor bat izan daiteke.


Portaera erasokorra duten haurrekin : erlazioak eta portaerak aldatzen laguntzen du.


Haurrak adaptazio arazoak dituen denboraldian lagungarria da.


Ahozko- hizkuntzaren nahiz ez ahozkoaren sormena eta adierazkortasuna pizten edo sortzen du.


Haur-hezkuntzan eduki bezala sartu daitekeen osotasunezko bidea da; hots, "bakoitzaren ezagutza" eta jarreren lanketa.


Haurrak atentzio indibidualizatua jasotzen du gorputz lengoaian (lenguaje corporal) eta gainera afektibitate dosi handi batekin. 

Honetaz gain, youtuben, haur masaiari buruzko bideo bat aurkitu dut, eta honetan, haurrei zer motatako masaiak ematen zaizkien ikus daiteke,baina ez dit uzten bideoa bitakoran jartzen, beraz, lotura jarriko dut bideoa ikusi bahi duenarentzat. (Bideoa)

DOWN SINDROMEAREN KASU BAT

Nik eta nire taldeak, iaz, pedagogiako lan bat egin behar izan genuen, gaixotasun bati buruz. Guk, Down Sindromea aukeratu genuen, eta gaixotasun honi buruzko ezaugarri teorikoak eduki ostean, gaixotasun hau zuen ume batengana joan ginan, bai bera, bai bere irakasleak ezagutzera, eta beraiekin hitz egitera.

Lehenengo, bere tutorearekin hitz egin genuen, berak, ume honi laguntzeko zer egiten zuen komentatu zigun, eta gero bere pedagogarekin ere hitz egin genuen eta honek ere, zer egiten zuen komentatu zigun, hezkuntza erraztu ahal izateko.

Tutoreak esan zigunez, berak klasean, behar duen laguntza guztia ematen dio, eta dena, bere adin mentalera egokitzen du: fitxak...

Honetaz gain, auxiliar bat joaten da gelara tutoral laguntza behar duenetan, eta komunera joan behar denean ere. Beraz, auxiliarraren laguntza ere baduela komentatu zigun.

Pedagogak esan zigunez, berarekin, klasean egiten dituen fitxa egokitu horiek egiten ditu, erraztasuna har dezan, eta bera, gauzak errazago egiteko, truko batzuk irakasten dizkiola ere esan zigun. Baina berarentzako oso garrantzitsua zen, umeari denpora guztian berbetan egotea, bestela despistatu egiten baita, eta bera denpora guztian egoten da edo berba edo zarata esanguratsu bat egiten, ez despistatzeko.

Ipuinak kontatzerakoan ere, ahal duen neurrian, dena antzezten du, horrela, umeak ez du arreta galtzen, eta behin da berriz kontatuz gero, ipuina antzezten ikasten du, eta asko gustatzen zaio.

Kasu hau, oso interesgarria iruditu zitzaidalako kontatu dizuet, eta eskoletan, zailtasunak dituzten haurrei nola laguntzen zaien hobeo ulertzeko adibide ona dela uste dudalako, beraz, interesgarria iruditu izana espero dot.

Hona hemen egin genuen lana aurkezteko erabilitako power point-a. Hau nire taldekide batek slidesharen jarri du, eta bertatik hartu dut:

http://www.slideshare.net/bideaerraztuz/down-sindromea

| View | Upload your own

SEASKA

Aniztasunari buruz informazioa bilatzean, SEASKA, ikastolen federazioa agertu zait. Izan ere, ikastola, eskola edo ikastetxe askotan, badaude umeei zailtasunak gainditzen laguntzen dieten adituak, baina oraindik, hori ez da guztietara hedatu. SEASKA federazioaren kide diren ikastoletan ordea, beharrezko aditu guztiak daude, haurrei zailtasun guztiek gainditzen laguntzeko prest. Izan ere, beraien web horria ikusten egon naiz, eta bertan dena azalduta dago, zer egiten duten, dituzten helburuak, pedagogiari buruz ere hitz egiten dute, elebitasunari buruz...

Baina agian, nire gaiari begira, garrantzitsuena hurrengoa da: SEASKAko talde profesionalak laguntza logistikoa eta pedagogikoa ekartzen dietela ikastolei.
Beraien pedagogia proiektuari buruzko testua jarriko dizuet jarraian, hau beraien web horrian ere aurki dezakezue, baina oso interesgarria iruditu zaidanez, hemen jarriko dizuet:

Pedagogia aktiboa :

Ikastolak ikasle bakoitzari nortasunaren eraikitzea eta bere ahaleginez eskuraturiko jakitatearen lortzea bermatu behar dizkio. Alabaina, egintzak (fisikoa, intelektuala) dio emaiten sujetari, ulertzeko, sortzaile izaiteko, egokitzeko, aldatzeko ahalmena.
Gertakari beraren, objektu beraren aintzinean, pertsona bakoitzak ulertzeko molde desberdina du.
Ikusten da ikaslea ez dela untzi huts bat, erakasleak bere jakitatez betetzen ahal duena…Ezagutza berria ez da ezagutza zaharren gainean metatzen. Ezagutza berri orok jadanik hor dagoena berrantolatzen du : ikasleak osaturiko azalpena, bere pentsamoldea edo ulertzeko manera, hots, bere errepresentazioak (pedagogian eskuarki erabiltzen den hitza).
Honela, kontzeptu berria aurkezten duen aldi bakoitzean, erakasleak zuhur jokatu behar du ; ikasgaia ikasleen heinean izatekotan, ez gorago ez beherago, ebaluaketa-diagnosia egiterakoan bi galde hauek egin behar lituzke : zer dakizue « … »z ? Zer erran nahi du zuentzat ? Zer orroitarazten dizue ? Nola dakizue hori ?
Ikasleak esperientzia berriak bizi ditu etengabe, eskolan nahiz eskolaz kanpo.
Berrikuntzei buru egin behar die eta, bere errepresentazioak moldatu ezean, ezinezkoa izanen zaio oraino ezezagunak zaizkion horien barneratzea. Jadanik « hor dagoena » aski ez delarik, erabilgarria ez delarik da aldaketa abiatzen eta ikasketa gauzatzen. Pentsamoldea konplexuagotzen da eta bide berriak idekitzen zaizkio.
Garai batean, pedagogia aktiboa « ikasle aktiboari » lotzen zitzaion, « ikasle pasiboari » kontrajarriz. Kurtso magistralaz kanpoko zenbait teknika erabiliz gero, hots, ateraldiak, ikusentzunezkoak, gutunak, lana talde tikitan egitea, eta abar… aski zen erabilpen hau pedagogia aktiboa zela pentsatzeko.
Gaur egun, pedagogia aktiboak praktika konplexuagoa galdegiten du, hitz gutitan laburbil daitekeen pentsamolde filosofiko batek bideratua eta sustengatua : ikaslea da ikasten duena eta inork ez dezake egin hori bere ordez.Erakasle batek erakasten duelarik, ikasleak ez dira baitezpada ikasten ari : bi logikoak alderantzizkoak dira. « Aktibo » izenondoaren tokia « egile »-k hartzen du. Gaztea egile da bere formakuntzan, egile bere egitasmoan : horrek erran nahi du, parte hartzen duela, engaiatzen dela, bera dela jokalari nagusia.

Ikasteko bide deberdinetan oinarritzen den pedagogia :

Ikasgelara datorren haurra izaki bat eta bakarra da ; dagoeneko hainbat esperientzia bizi izan dituen izakia : bere inguruaren eta hartan gertatzen direnen ulertzeko eta barneratzeko molde berezia duena ; sentsibilitate, nortasun eta izaera bereziak dituena. Ondorioz, ikasle bakoitzak bere ikasteko moldea du, guhaurek, helduok, geurea dugun bezalaxe. Zein izan daitezke diferentzia horiek ?

 
• Batzuek eskema edota irudi bat beharko dute ulertzeko ; betse batzuek irudia laguntzen duten iruzkinen entzutea nahiago izanen dute,

• Batzuek gogoz ikasi behar duten « argazkia » eginen dute ; beste batzuek beren ahotsa « grabatuko » dute testuaren irakurtzerakoan,

• Batzuek xehetasun bakoitza bereizirik ulertu beharko dute, ondotik orokortasunera heltzeko ; beste batzuek hastapenetik ikuspegi orokorraren edukitzea nahiago izanen dute, geroago xehetasunen banazka aztertzeko,

• Batzuek bakartasuna beharko dute lan egiterakoan ; beste batzuek taldeko elkar-ekintzaren beharretan izanen dira,

• … eta horrela, zerrenda luzatuz joan daiteke.

Bestalde, nork bere lehentasunak ditu baliabide desberdinen horien erabiltzerakoan :

• Ikasle batek eskema bat beharko du, « argazkia » eginen du, xehetasun bakoitza bereizirik ulertuko du eta nahiago izanen du bakarrik lan egin,

• Beste batek eskema bat beharko du, aldi berean « grabatuko » du, lehenik orokortasuna ulertu eta taldean lan egitea hobetsiko du,

• Hirugarren batek iruzkinak beharrezko izanen ditu, « grabatuko » ditu, xehetasun bakoitza bereizirik ulertuko du eta nahiago izanen du bakarrik lan egin.

• Eta honela jarraikiz, aldagai guziak kontutan hartuz, konbinazioak ugariak dira. Konbinazio honi deitzen diogu « estilo kognitiboa », « ikas-estrategia » edo « ikas-soslaia ».


Ikasgelan, beraz, ikasle desberdinez bestalde, bere estrategia duen erakaslea ere badago. Erakasleari dagokio, ez ikasle honen edo bestearen soslai batean edo bestean kokatzea (lan erraldoia litzateke), baizik eta hurbilpen moldeak, euskarriak, kurtsoaren antolaketa-moten ugaltzea, ikasle bakoitzak bere bidea atzeman, bere baitan duena adierazi eta ezagutza eraiki dezan.


Sentsuari lehentasuna emaiten dion pedagogia


Haurra, nerabea, motibazio haundiko izakia da, jakin-minez betea, biziaren, harremanen, ezagutzen egarri dena. Ez da besteen erranetara dagoen kontsumitzaile hutsa ; bere gaitasunak ez ditu garatzen kontsignen ulertzeko eta betetzeko bakarrik…
Egiten duenari sentsua eman behar dio ikasleak. Bere betebeharreko eskola-garaian, testu-inguru guzietatik at dauden ikasketa-egoerak bizi ditu usu ; aurkezten zaizkion errealitateen arteko loturak egiteko zailtasunak ditu (ikus ama-eskolako uraren lurrunketa), eta erakasle eta instituzioaren xedeak ezin ulertuak egiten zaizkio.
Hainbatetan entzuniko : « berantago baliagarri izanen zaik/n » delakoa, bere aitatxi-amatxien jakinmina sustatzeko balio zuena, gaur egun antzua da. Dagoeneko eskola ez da ezagutzetara bide bakarra. Haatik, eskolaren zeregina ezin ukatuzkoa da pentsatzen ikasteari, galdeak egiten ikasteari edota ikasten ikasteari dagokionez.
Ikastola bakoitzeko pedagogia-taldeak eta erakasle bakoitzak beren irudimena eta sormena garatu behar dituzte, egoeren sortzeko eta antolatzeko, iharduera ludiko edo enigmatikoen proposatzeko. Hauetan, ikasketa-helburu zehatzek eginkizun bat edukiko dute ; ikasleak sentsua emanen die, eta hauek barneratzean ahalmen handiagoa lortuko du munduaren ulertzeko eta hartan eragina izaiteko.
Ikastolak biharko gizon-emazteak formatzen ditu ; hala ere, formakuntza hau egun gauzatzen da eta oraialdiko sentsua ukan behar du. Horretarako, ikasleari, biziki egokia izan dakioke proiektuaren pedagogia, edo hobeki erraiteko, ikaslea bere proiektuaren, asmatzaile eta bideratzaile izaiten lagunduko duen pedagogia (epe laburreko proiektuetatik hasi eta epe ertainekoetara).

Ikastola, ikasleen zerbitzuan


Ontsa errezibitzea

Ama ikastolak edozein haur errezibitzeko prestatuak izan behar dira. Bi urteko haurren errezibitzeko benetako hezkuntza-politika bati ekiten zaio, horretarako behar diren bitartekoak ezarriz. Ama-ikastola funtsezko urratsa da haurrarentzat, bai lehen ikasketen egiteko edota hizkuntzaren bereganatzeko.

Premia bereziak dituzten haurren errezibitzeko ere, joan arau galdea emendatzen ari denez gero, benetako hezkuntza - politika bat gogoetatu beharrekoa da eta egoera horretan diren familiekin bideratzekoa.


Zailtasun eta desberdintasunen aurka jokatzea
Ikasleen arteko diferentzia sozialak eta kulturalak, ikasteko haien artean direnak kontutan hartzen ez diren artean, ez dezakegu erran ikasle guziek xantza bera dutenik : engainua litzateke. Zailtasun horietarik zenbait desagertuko eta leunduko dira, edo bederen ez dira porroteraino helduko, erakasleak formakuntza sendoaren jabe eta burasoak informazio sakonaren jabe izanez, diferentzia horiei dagozkien tratamendu desberdin eta anitzak eskaintzen ahalko dizkietenean.

• Zailtasunek sorburu ugari dute :
Batzuk zailtasunak kausitzen dituzte beren adineko ikasleekin lanean artzeko, heldutasun intelektuala ez dutelako oraindik erdietsi.

• Ifrentzuz, bere adineko ikasleek baino heldutasun garatuagoa duten ikasleek.

• Erakaslearen erakasteko estrategiaren eta ikaslearen ikasteko estrategiaren arteko desadostasuna.

• Familiako gora-beherak.

• Ikaslearen jitezko ezaugarriak direla medio.

• eta abar...


Kasu hauek mingarriak dira denendako, baina, lehenik, egoera jasaiten duen ikaslearendako. Aterabidea ez da ping-pong-ean aritzea eta porrotaren erantzukizuna batzuek besteei leporatzea (hurrunago joanez, hogena). Baitezpadakoa da diagnosi sendoaren egitea, eta behar izanez gero arlo horretan aditu diren kanpoko kideen laguntza ere eskatu beharko litzateke. Ondotik, alde guzien artean, ikaslea ere, proiektu pertsonal zehatzak (edo hitzarmena) antolatzen eta gauzatzen dira. Honen bermatzaileak erakasleak dira pedagogia eta eskola arloan ; eta eskolaz kanpoko bizian burasoak.


 

Formakuntzan diren gazteen eskubide eta eginkizunak

Eskubide eta eginkizun horien gauzatzea gizarteko partaide izaten ikastea da.

Ikasleak argiki ikusi behar du zer-nolako loturak dauden berak burutu duen proiektuaren eta erakasleek finkatzen dizkioten pedagogia helburuen artean :

- Biziki hurbila izan behar du haur gaztearentzat ; adibidez : errezeta baten egitea, arazo-egoera bati buru egitea, eta abar...

- Orientazio proiektua lizeoko ikaslearentzat.


Erakasleek molde errealista batez zehazten dituzte xedeak, ikasleei azaltzen dizkiete eta bildumak ardura egiten dituzte elkarrekin. Gisa horretan, ikasleak, finkatu zaizkion helburuetan bere burua kokatzen jakinen du, eta eginahalak zein arlotan egin ere argiago ikusiko.


Bigarren mailan, laugarrenean hasiz ahal bada, eta lizeoan, ikasleek eskolako, unibertsitateko eta lan arloko orientazio proiektuak egiten dituzte beren nahien eta gaitasunen arabera. Horretan, buraso, erakasle, orientazio-ahokularien eta profesional trebatuen laguntza ukanen dute. Lantegietan egin ikastaldiek ere, beren hautuen egitera lagun ditzakete.

Ama-eskolatik lizeoko azken urtera arte gaztearen eta hezitzailearen arteko harremanak lehentasuna izanen du. Gaztea partaide gisa hartua da eta, hari buruzko edozein erabaki hartu aintzin, harekin elkarrizketatuko da hezitzailea. Elkarrizketa motak ugariak dira : buruz buru, ikas-gelako kideak bilduz edota biltzar orokorra ikasle guziei dagokien gaia delarik. Elkarrekiko biziaren ezaugarri hau tokian tokiko ikastolen proiektuetan zehaztua izanen da.

Kolegio-lizeoan (ikus, 89ko norabide legea) aniztasunaren errespetuan eta neutralitate printzipioan oinarrituz, informazio eta adierazpen askatasuna dute. Askatasun honen gauzatzeak ez dio kalterik egin behar erakaskuntza iharduerei. Ildo honetan, afitxak ezartzeko informazio taulak egonen dira ikas-geletatik kanpo.

Lizeoan, eskolako biziari (eskola proiektua, barne araudia, egintza sozio-edukatiboak) eta eskolako lanari (ordutegia, sustengu moldeak, orientazio prozesuak) dagozkien gaiez gela guzietako ikasleen iritzia kontutan hartzeko, ikasleen ordezkarien kontseilua bilduko da, eskolako zuzendariaren gidaritzapean. Ikasturtearen hastapenean, ikasle-ordezkariak betekizunari buru egiteko prestatuak eta formatuak izanen dira. Bigarren Mailan, adibidez, ikas-gela bakoitzean oren bat hartzen da konzertaziorako, erakasle batek kudeaturik. Horrela, ikasleak eskolako biziari eta lanari buruzko arazoez mintza daitezke. Orokorki kolegioari dagozkion ekimen edo erabakien hartzerakoan ikas-gela guzietako ordezkarien bilkurak antolatzen dira, zuzendariaren edo haren ordezkariaren ardurapean.

Gabonak direla eta, eskuinean, besteak beste, Deustuko eskolako 5 urteko haurrek abestutako gabon kanta bi jarri dizkizuet.